NOWE PRZEPISY JUŻ OD 17 GRUDNIA
Od 17 grudnia 2021 r. we wszystkich jednostkach publicznych, zatrudniających powyżej 50 pracowników (niezależnie od rodzaju umowy) powstaje obowiązek wdrożenia zapisów Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z 23.10.2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa. Dotyczy on również publicznych szkół i placówek oświatowych. Na stronie Rządowego Centrum Legislacji można także zapoznać się z projektem ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa.Czy dotyczą również szkół i placówek oświatowych?Nowe przepisy stanowią odpowiedź na problem nierównego traktowania tzw. sygnalistów (z języka angielskiego whistleblowers), czyli świadków nieprawidłowości, którzy zdecydowali się na poinformowanie o nich właściwych organów. Efektem ich wprowadzenia ma być poprawa egzekwowania prawa i polityk Unii, poprzez ustanowienie wspólnych minimalnych norm, zapewniających wysoki poziom ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa. Choć wydawać by się mogło, że w szkołach, czy placówkach oświatowych, jest niewiele obszarów, związanych z prawem unijnym, jednak dotyczy ich co najmniej kilka spośród wskazanych w dyrektywie, m.in.:zamówienia publiczne;bezpieczeństwo transportu;zdrowie publiczne;ochrona prywatności i danych osobowych;bezpieczeństwo sieci i systemów teleinformatycznych.Warto wiedzieć, że sygnalistą może być nie tylko osoba pozostająca w stosunku pracy, czy świadcząca pracę na podstawie umowy cywilnoprawnej, lecz także były pracownik, kandydat do pracy, stażysta, wolontariusz, rodzic, a nawet osoby trzecie, związane z sygnalistą lub pomagające mu.Co muszą wiedzieć pracownicy?Z punktu widzenia dyrektora szkoły lub placówki oświatowej, na początkowym etapie, najważniejszym elementem skutecznego wdrażania systemu zgłaszania nieprawidłowości będzie zapoznanie pracowników z celem implementacji nowego rozwiązania, a w szczególności sposobem korzystania z niego. Niedostateczna lub zbyt ogólnikowa informacja może mieć konsekwencje m.in. w postaci przytłaczającej liczby nieuzasadnionych i nieobjętych dyrektywą zgłoszeń. Jednocześnie należy pamiętać, że „sygnalista”, który uzna swoje zgłoszenie za nieskuteczne, a wsparcie pracodawcy za niewystarczające, ma prawo do zgłoszenia zewnętrznego – do właściwych organów, a także podania posiadanej wiedzy do publicznej informacji – np. za pośrednictwem mediów lub Internetu. Sygnalista to nie funkcja społeczna, sygnalista nie otrzymuje wynagrodzenia. Dlatego kluczowe w tym przypadku jest rzetelne przygotowanie swojego zespołu na zmiany.Obowiązki dyrektoraKonieczne będzie zaplanowanie całego systemu zgłaszania naruszeń: dostępnych kanałów, wskazanie osób lub komórki uprawnionej do przyjmowania doniesień, ochrony tożsamości sygnalisty, udzielania mu informacji zwrotnej i prowadzenia rejestru tych spraw. Należy również przygotować regulamin, zawierający wszystkie powyższe instrukcje. Dokument ten podlega konsultacjom ze związkami zawodowymi lub, jeśli w jednostce nie funkcjonuje organizacja związkowa, przedstawicielami pracowników. Czasu pozostało niewiele, a zadań do wykonania bardzo dużo, dlatego warto zapoznać się z tym zagadnieniem już teraz.
