Kategorie
Aktualności

UPAŁ W PRACY – OBOWIĄZKI PRACODAWCY

UPAŁ W PRACY –  OBOWIĄZKI PRACODAWCY

PIP apeluje o skrócenie czasu pracy podczas upałów!

W związku z licznymi zapytaniami od Państwa dotyczącymi aktualnej, niezwykle trudnej sytuacji pogodowej, przedstawiam Państwu przepisy prawne dotyczące obowiązków pracodawcy w tak upalne dni.

W okresie letnim w pomieszczeniach pracy często panują wysokie temperatury. Przepisy bhp określają, że w pomieszczeniach, w których jest wykonywana praca, pracodawca powinien zapewnić temperaturę odpowiednią do rodzaju wykonywanej pracy, tj. metod pracy oraz wysiłku fizycznego włożonego do jej wykonania (§ 30 rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bhp). Przepisy nie określają jednak maksymalnej temperatury, jaka powinna występować w pomieszczeniach pracy. Przyjmuje się, że nie powinna przekraczać 30°C przy pracy biurowej oraz 28°C przy ciężkiej pracy fizycznej. Wyjątkiem jest miejsce pracy młodocianych pracowników – w pomieszczeniach, w których pracują temperatura nie może przekraczać 30°C. W razie przekroczenia tej temperatury młodociani  nie mogą pracować. Kodeks Pracy określa natomiast temperatury minimalne i jest to 14°C (chyba, że nie pozwalają na to względy technologiczne) lub 18°C (dotyczy prac w pomieszczeniach biurowych i w pomieszczeniach, w których jest wykonywana lekka praca fizyczna).

W okresie lata pracodawcy powinni być szczególnie uważni na warunki, w jakich pracują ich pracownicy. Jeśli temperatura powietrza przekracza 25°C w przypadku pracowników wykonujących prace na otwartej przestrzeni lub 28°C w przypadku pracowników pracujących w pomieszczeniu, pracodawca ma obowiązek dostarczyć pracownikom napoje. Praca świadczona w okresie występowania wysokiej temperatury na stanowisku pracy jest zaliczana do prac w warunkach szczególnie uciążliwych. Powoduje ona zwiększoną utratę wody w organizmie człowieka, co przekłada się na zwiększenie zapotrzebowania na płyny mogące uzupełnić powstały w ten sposób niedobór. Napoje powinny być udostępnione nieodpłatnie w ciągu całej zmiany roboczej i w ilości zaspokajającej potrzeby pracowników. Rozporządzenie nie przewiduje w tym względzie żadnych limitów. Pracodawca musi zapewnić wszystkim swoim pracownikom dostateczną ilość wody zdatnej do picia, czyli wody o parametrach pozwalających na jej spożywanie przez ludzi. Miejsca czerpania wody zdatnej do picia powinny znajdować się nie dalej niż 75 m od stanowisk pracy (§ 113 ust. 1 bhp).

Pomieszczenia i stanowiska pracy, w których pracują pracownicy w upalne dni powinny być zabezpieczone przed niekontrolowaną emisją ciepła. Należy zabezpieczyć okna przed nadmiernym nasłonecznieniem na przykład poprzez założenie rolet, żaluzji.

Na pracodawcach ciąży obowiązek zapewnienia powietrza w pomieszczeniach pracy. Idealnym rozwiązaniem jest klimatyzacja. Pracodawcy muszą jednak pamiętać, że klimatyzacja lub wentylacja, nie mogą powodować ani wyziębienia ani przegrzewania pomieszczeń pracy. Ponadto pracodawcy muszą często sprawdzać stan techniczny urządzeń wentylacyjnych i klimatyzacyjnych.

Jednym ze sposobów na ograniczenie niekorzystnego oddziaływania na pracowników podwyższonej temperatury na stanowiskach pracy jest ustanowienie dodatkowych przerw w pracy wliczanych do czasu pracy bądź obniżenie norm czasu pracy (przez skrócenie normy dobowej lub średniotygodniowej) z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Należy jednak podkreślić, że przepisy prawa pracy nie nakładają na pracodawcę obowiązku podejmowania tego typu działań. Decyzja w przedmiocie ich wdrożenia należy wyłącznie do pracodawcy.

Skrócenie czasu pracy oraz wprowadzenie dodatkowej przerwy w opisywanej sytuacji nie wymaga zachowania szczególnych procedur. W szczególności zaś nie wymaga zawierania porozumienia zmieniającego warunki pracy czy też ich wypowiedzenia. Przywrócenie normalnego czasu pracy następuje z chwilą ustania warunków uciążliwych.

Ze spoczywającym na pracodawcy obowiązkiem zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy skorelowane jest pracownicze prawo odmowy wykonania pracy w warunkach, które wymogów takich nie spełniają. W uzasadnionych przypadkach, zwłaszcza w sytuacji, gdy pracodawca nie podejmuje dostępnych działań mogących ograniczyć niekorzystny wpływ wysokiej temperatury na stanowiskach pracy na pracownika świadczącego na nim pracę, ten ostatni może skorzystać   z uprawnienia przewidzianego w art. 210 k.p. Zgodnie z tym przepisem, w przypadku, gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom, pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego. Jeżeli powstrzymanie się od wykonywania pracy nie usuwa wspomnianego zagrożenia pracownik ma prawo oddalić się z miejsca zagrożenia, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego. Pracownik nie może z tego tytułu ponosić jakichkolwiek niekorzystnych dla niego konsekwencji. Za czas powstrzymania się od wykonywania pracy lub oddalenia się w tych warunkach z miejsca pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. Zwrócić należy uwagę na fakt, że przywołany przepis uzależnia sięgnięcie po omawiane uprawnienie od łącznego wystąpienia dwóch przesłanek, tj.: zaistnienia warunków pracy nieodpowiadających przepisom bhp oraz powstaniu stanu bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia lub życia samego pracownika lub też innych osób. Brak jednej z tych przesłanek sprawia, że odmowa wykonania pracy w powołaniu na przedmiotowy przepis będzie działaniem nieuprawnionym.

Prawo powstrzymania się od świadczenia pracy, a także prawo oddalenia się z miejsca zagrożenia nie przysługują pracownikowi, na którym spoczywa obowiązek ratowania życia ludzkiego lub mienia (art. 210 § 5 k.p.). Chodzi zatem o osoby wykonujące zawody, w których specyfikę wpisane jest ryzyko wystąpienia stanów zagrażających zdrowiu, a nawet życiu (np. policja, straż pożarna, ratownicy, pracownicy ochrony, personel medyczny itp.). Osoby podejmujące tego rodzaju pracę powinny mieć świadomość dużego prawdopodobieństwa zaistnienia określonych zagrożeń, a czasami nawet permanentnego ich występowania. Dlatego też w sytuacji zaistnienia zagrożenia w rozmiarze wkalkulowanym w ryzyko związane z wykonywaniem określonej pracy, pracownicy ci nie powinni powstrzymywać się od jej świadczenia, powołując się na uprawnienia płynące z art. 210 § 1 i 4 k.p.

Nieprzestrzeganie obowiązków związanych z zapewnieniem odpowiednich warunków pracy w upalne dni jest wykroczeniem przeciwko prawom pracownika.

Podstawa prawna: Art. 232 Kodeksu pracy

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 roku w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 ze zm.)

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 roku w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz.U. 1996 r. nr 60 poz. 279 ze zm.)